کمی در مورد کافئین بدانیم

کافئین (C8H10N4O2) نام عمومی تری متیل زانتین (trimethylxanthine) است، که به طور علمی و دقیق تر ۷،۳،۱ – تری متیل زانتین (۱,۳,۷trimethylxanthine) نامیده می شود.

کافئین در طبیعت از روش های مختلفی بدست می آید. از جمله ی این روش ها می توان به تهیه ی کافئین از دانه های قهوه، لوبیای کاکائو، دانه های گئورانا (guarana) یا برگ چایی اشاره نمود.گیاهان از کافئین به عنوان آفت کش استفاده می کنند. این ماده تلخ باعث دور شدن حشرات از گیاه می شود. این ماده باعث مرگ یا فلج شدن حشراتی می شود که می خواهند از گیاه تغذیه نموده یا به آن حمله نمایند. این مولکول برای اولین بار در سال ۱۸۱۹ توسط یک شیمیدان آلمانی به نام فردیناند فردریش رانگ (Friedrich Ferdinand Runge) جداسازی شد. کافئین خالص پودری سفید رنگ و به شدت تلخ است. این ماده به کولا و یا نوشابه های بدون الکل افزوده می شود تا تلخی و سرخوشی دوست داشتنی ای را ایجاد نماید. اما باید توجه داشت که کافئین یک افزودنی اعتیاد آور است.

کافئین مرکز سیستم عصبی را تحریک کرده، باعث افزایش ضربان قلب شده و سیستم تنفسی را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین کافئین یک روانگردان ملایم بوده و تا حدی نیز مدر است.

دز طبیعی کافئین حدود ۱۰۰ میلی گرم است که تقریبا با میزان کافئین موجود در یک فنجان قهوه برابر است. با این حال بیش از نیمی از بزرگسالان در امریکا روزانه بیش از ۳۰۰ میلی گرم کافئین مصرف می کنند که این امر باعث شده تا کافئین به پر طرفدارترین داروی اعتیاد آور در امریکا تبدیل شود.کافئین روزانه با مصرف قهوه، شکلات، چایی و نوشابه های سیاه وارد بدن ما می شود و مصرف بیش از حد آن ایجاد حالت ضد محرکی می نماید. پزشکان معتقدند کافئین با مسدود کردن گیرنده های آدنوزین(adenosine) در مغز و سایر اندام باعث مسمومیت می شود. کاهش اتصال آدنوزین(adenosine) به گیرنده ها باعث کاهش فعالیت های سلولی می گردد. تحریک سلول های عصبی باعث رها سازی هورمون اپی نفرین (آدرنالین) ((epinephrine (adrenaline) شده که موجب افزایش ضربان قلب، فشار خون و جریان خون به ماهیچه ها می شود که به تبع آن جریان خون به پوست و سایر اندام کاهش می یابد. همچنین با آزادسازی آدرنالین کبد شروع به تولید و آزادسازی گلوکز می نماید. کافئین هم چنین سطوح انتقال دهنده ی عصبی دوپامین(dopamine) را افزایش می دهد.

کافئین به سرعت از مغز زدوده شده و خارج می گردد. چون تاثیر آن کوتاه مدت است بر عملکرد مغز تاثیر منفی گذاشته ومغز غلظت بیشتری از کافئین را طلب می کند. هرچند مصرف مستمر کافئین باعث افزایش ظرفیت مغز در مقابل آن می شود، اما این شرایط تحمل باعث کاهش میزان آدنوزین ترشح شده می گردد که خود منجر به کاهش فشار خون می گردد. در شرایط حاد کاهش فشار خون با سردرد، سرگیجه و بقیه علائم همراه است.

مقدار زیاد کافئین می تواند مسمومیت با کافئین را ایجاد کند که در این صورت با عصبانیت، هیجان، استرس، افزایش دفع ادرار، سرخی صورت، دست ها و پاهای سرد، اختلالت روده ای و همچنین توهم مواجه می شویم. در برخی افراد این علائم حتی با مصرف دز بسیار پایینی از کافئین به وقوع می پیوندد. مثلا در مواردی مشاهده شده شخص با مصرف ۲۵۰ میلی گرم کافئین در روز دچار علائم فوق گردیده است. دز کشنده ی کافئین برای یک شخص بزرگسال مابین ۱۳ تا ۱۹ میلی گرم تخمین زده می شود. در حالیکه حتی مقدار بسیار کمی از این ماده می تواند برای حیوانات خانگی ای مانند طوطی، سگ یا اسب بسیار خطرناک و کشنده باشد. مصرف کافئین برای جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع ‌B می تواند مفید باشد. علاوه بر استفاده ی از کافئین به عنوان یک محرک و طعم دهنده، کافئین در بیشتر داروهای ضد سردرد نیز استفاده می شود.

 منبع:  آسمونی